DEZE SITE IS VERHUIST

woensdag 18 juni 2014

Bestuurlijk mooi weer spelen in Amsterdam Oost

Onder het mom van lokale democratie en participatie voltrekken zich onder andere in Amsterdam-Oost een flink aantal veranderingen. Stadsdeelraden zijn afgeschaft en vervangen door bestuurscommissies die vooral een doorgeefluik zouden moeten zijn van wat de bewoners vinden. Tegelijkertijd zijn deze democratische instituten zodanig opgezet dat ze zelf haast niets meer te zeggen hebben, maar vooral uitvoerders zijn van gemeentelijk beleid. Ondertussen lijkt de SP aldaar met de VVD in bed te gaan. Wat is er aan de hand in Oost? 

Dit artikel is enkele weken geleden geschreven en verdwaald geraakt tussen andere bestanden. De inhoud is nog steeds op datum.

Als we bij het begin beginnen dan moeten we eerst kijken naar de bestuurscommissie die is ontstaan in Oost en hun bestuursakkoord. Er is geen oppositie en coalitie meer. Over dat laatste jubelde de kersverse bestuursvoorzitter Ivar Manuel in de meest recente uitgave van het lokale blaadje Dwars. Van de VVD tot de SP, iedereen zit in de commissie en heeft bijgedragen aan het bestuursakkoord. In de discussie rondom collegevorming in de centrale stad is er door een aantal partijen nog negatief gereageerd op voorstellen die zouden leiden tot al te brede coalitie met een grote meerderheid in de raad. Het gevaar zou dan zijn dat er te weinig oppositie zou zijn in de raad, terwijl oppositie een belangrijke rol speelt in het 'scherp' houden van de coalitie. Deze vlieger gaat kennelijk niet op in Oost. In andere stadsdelen zijn er wel als vanouds coalities en opposities ontstaan.

De bestuurscommissie zelf is positief over deze nieuwe ontwikkeling, die wordt gebracht als onderdeel van een soort van doorbraak die geforceerd wordt in de politiek. Wat even vergeten wordt is dat prominente Amsterdamse politici als Andrée van Es (Groenlinks) sterk hebben gepleit tegen het afschaffen van de stadsdelen. Vaak is het gegaan in de media over hoe 'lokale democratie' ten onder zou gaan als de stadsdelen afgeschaft zouden worden. Hoe het ook zij, nu de afschaffing van de stadsdelen nu eenmaal een feit is, is de democratie er kennelijk alleen maar sterker van geworden.

Ergens doet de deelname van links tot rechts op een cynische manier recht aan 'Oost'. Want wat is Oost? Is Oost dan een eenheid, een 'volk' of coherente groepering met bepaalde specifieke belangen? Oost loopt van IJburg tot de Oosterparkbuurt, van Java-eiland tot aan Watergraafsmeer en verder, deels tot over de Amstel. Oost is een samenraapsel van zeer verschillende buurten en tot voor kort bestond Oost zelfs uit verschillende stadsdelen. In Oost zijn rijke buurten, oude buurten, nieuwe buurten, arme buurten, witte buurten, veelkleurige buurten, veryupte buurten, noem maar op. Oost is niet zomaar veelzijdig: het is allesbehalve een coherente eenheid. De bestuurscommissie weerspiegelt dit.

Het bestuursakkoord is ook geen coherente tekst. Het is voor een deel bestuurlijk mooi weer spelen, voor een deel oud nieuws, voor een ander deel doet de bestuurscommissie uitspraken over beleidsterreinen waar zij tamelijk weinig over te zeggen heeft of grip op heeft. Ik ga een aantal stellingen af.

'Dit bestuur wil de achterstand verkleinen die veel jongeren in Oost op de arbeidsmarkt hebben'.
Dit is een loze belofte: dit is al sinds mensheugenis zogenaamd het beleid van de Amsterdamse politiek. De achterstand van grote groepen jongeren blijft. Concreet worden de plannen van de bestuurscommissie ook niet.

'Het stadsdeel zal zich inzetten voor een woningvoorraad die past bij wat de bewoners van Oost nodig hebben'.
Dit is à priori larie omdat 'Oost' geen eenduidige behoefte aan woningen heeft: het is immers geen eenheid. Bovendien verandert juist door woonbeleid de demografische samenstelling van Oost snel: werkers er uit, yuppen er in. Maar ook gaat dit voorbij aan het feit dat het stadsdeel bitter weinig te zeggen heeft over woonbeleid. Ook over het woonbeleid spuit de bestuurscommissie dus loze frasen.
In Oost gebeurt zeer veel qua woonbeleid. IJburg is opgespoten om er een yuppenparadijs op te bouwen. Ondertussen word veel te weinig geïnvesteerd in onderhoud van sociale huurwoningen in Oost. Het huidige bestuur gaat hier niet mee breken. Dit is een politiek die, hoe je het ook went of keert, mensen die al lang in de werkersbuurten van Oost wonen achterstelt en yuppen van buiten het stadsdeel naar Oost wilt trekken. Hoe je het went of keert, over Oost wordt woonpolitiek gemaakt die alles behalve 'voor de bewoners van Oost' is: het is gericht op mensen die nog niet in Oost wonen.

'Daarnaast willen we streven naar minder lange wachtlijsten voor een sociale huurwoning, meer koop en huur in het middensegment, geschikte woningen voor stadsgezinnen en goede woningen voor ouderen'.
Wie weet hoe de woningmarkt in Amsterdam werkt kan niet anders dan zich hard op afvragen hoe de bestuurscommissie dit voor elkaar denkt te krijgen. Dit stel bestuurders die net aan zeggenschap hebben over bloemperkjes willen zich inzetten voor minder lange wachtlijsten? Zelfs al zouden ze het menen, dan zou het ze niet lukken. Dit is dus ook al loze praat.
Het staat verder haaks op al het eerder gevoerde beleid in Oost. En let wel, ondanks al hype rondom de zogenaamde verandering in de stadsdeelkantoren, àlle partijen in Oost zitten in de bestuurscommissie en hebben bijgedragen aan het bestuursakkoord, dus ook de partijen die de afgelopen jaren het beleid hebben gemaakt. Gooien zij hun eigen beleid van de afgelopen jaren in de prullenmand? Neen.
Daarnaast is het belachelijk om te denken dat dit allemaal even geregeld gaat worden zonder een ambitieus stedelijk uitbreidingsplan. De woonvoorraad in Oost is beperkt en je kan eenvoudig weg niet èn meer koopwoningen èn meer sociale huur èn èn èn realiseren. Om het allemaal nog erger te maken zijn veel van de partijen die in Oost in het bestuur zitten landelijk verantwoordelijk voor maatregelen die de woonmarkt op slot hebben gegooid en huurders op absurde kosten jagen.

'Het stadsdeel moet het de ondernemers verder zo gemakkelijk mogelijk maken. Waar dat kan, willen we zorgen voor minder regels en bureaucratie'.
Dit soort opmerkingen zouden reden moeten zijn voor een SP om niet deel te nemen aan een coalitie. Wat wordt hier concreet mee bedoeld? 'Minder regels en bureaucratie' is hol liberaal populisme. Over welke regels hebben we het? Regels die werkers beschermen tegen bedrijven? Regels die het milieu beschermen tegen bedrijven? Regels die grote festivals uit parken houden? Regels hebben inhoud maar zijn de term 'regels' zelf is leeg. Tenzij je deze opmerking zo plat mogelijk interpreteert: 'alle ruimte voor ondernemers, geen bemoeienis met de vrije markt'.

Ik ga niet een exegese maken van het bestuursakkoord. Bekijk deze goedesamenvatting in enkele zinsneden op oost online en oordeel zelf. Zoals over de opmerking 'In Oost kan iedereen zichzelf zijn'. Alsof racisme en politierepressie slechts bestaat buiten Oost.

Alhoewel? Vooruit, nog één punt. Het belangrijkste punt.
'Hét speerpunt voor deze periode is om het bestuur dichter bij de bewoners te brengen'.
Laten we even beginnen bij de feiten. Op de leden die in de bestuurscommissie zijn gekomen is bij elkaar opgeteld 35.540 keer gestemd. Amsterdam Oost had in 2013 122.847 inwoners. Dat wilt zeggen dat, als we even uitgaan van een gelijkblijvend inwonertal, in totaal 87.307 mensen niet gestemd hebben. Amper één op de drie inwoners heeft op een lid van de bestuurscommissie gestemd. Het zou de bestuurscommissie sieren als ze genoeg realiteitszin aan de dag konden leggen om dit simpele feit te constateren: er is een enorm gat tussen het bestuur en de bevolking, juist op lokaal niveau. 'Hoe komt dat?' is de essentiële vervolgvraag. Zonder antwoord hierop kan het idee om het bestuur dichter bij de bewoners te brengen nooit meer zijn dan een vroom en obligaat voornemen.

Eén punt waarop het bestuur van Oost en 'de bewoners' mijlenver uit elkaar liggen is het Oosterpark. Dit is aangewezen als een nieuw festivalterrein. Het wilt nogal eens gebeuren dat de buurt om het park heen met veel overlast zit tijdens de opbouw, het festival zelf en tijdens de afbouw, maar dat ze vervolgens hun eigen park niet in kunnen. De buurt baalt hier al tamelijk lang van. Om deze lucratieve festivals meer ruimte te bieden wilt het stadsdeel de boel verbouwen en flink wat bomen kappen. In ieder geval het vorige bestuur had zo geen boodschap aan het protest van de bewoners die ook met acties hun mening duidelijk lieten blijken.

Nu lijkt het dus dat het nieuwe bestuur wèl luistert naar de omwonenden van het Oosterpark. Er is een akkoord gesloten met de Vereniging Vrienden van het Oosterpark. Grote besloten festivals worden geweerd uit het Oosterpark en verspreid over heel Oost. 25 procent minder bomen zullen gekapt worden. De Vereniging noemt dit een stap in de goede richting, maar is nog niet helemaal tevreden. Hoe dan ook lijkt Ivar Manuel hier zijn eerste democratische wapenfeit geboekt te hebben.

Alhoewel? Waarom ging Manuel hier mee akkoord? Omdat de Vereniging dreigde met een rechtszaak. Hier had het stadsdeel geen zin in. Het akkoord is handjeklap tussen de vereniging en het stadsdeel. De vereniging liet de rechtszaak vallen en Manuel zei toe dat er minder festivals zouden komen en er minder gekapt zou worden. Het is dus niet zo dat Manuel als rechtgeaarde democraat die het bestuur dichter bij de mensen wilt brengen à priori wilde luisteren naar de mensen. Daar was dreiging en actie voor nodig. Achteraf, let maar op, zal het wel zo gespind worden.

Verder mogen we nog wel even kritisch zijn op de vele bewonersinitiatieven die zogenaamd democratisch uit te grond worden gestampt in Oost, zoals de bekende Meevaart. In de troonrede werd de participatiemaatschappij al aangekondigd, die de (lang geleden teloor gegane) verzorgingsstaat vervangt. Deze participatiemaatschappij komt hier op neer: wat de overheid vroeger voor je deed, moet je nu zelf doen. Daar kan je dan wel een kleine tegemoetkoming voor krijgen, of voor gestraft worden, zoals als je ouders in huis neemt. Maar de kernopzet is dat burgers taken van de overheid overnemen en voor minder of voor nop gaan doen. Het is in de kern een lompe bezuinigingsmaatregel die extra werk en kosten betekent voor de werkende klasse.

Dit is in Oost al lang aan de gang. De Meevaart, een buurtcentrum waar allerlei initiatieven georganiseerd worden, is onderdeel van een poging de (tamelijk dysfunctionerende) welzijnsorganisaties te vervangen door initiatieven van burgers. In ruil hiervoor krijgen ze wat tegemoetkoming, het kan immers niet helemaal voor nop, en een beperkte zeggenschap. De uiteindelijke zeggenschap over wat gebeurd ligt nog steeds bij het stadsdeel, dat de subsidiekraan dicht kan draaien wanneer het hun blieft.

Het is niet vreemd dat veel bewoners gretig op deze ontwikkeling ingaan, moe als ze zijn van de eerdere welzijnsorganisaties. Het is ook alleen maar goed dat ze dingen voor hun buurt willen organiseren. Maar laten er geen illusies zijn over de intenties van het stadsdeel. De beperkte zeggenschap is niets anders dan wisselgeld voor het moeten uitvoeren van allerlei werk. Er zit geen werkelijke democratische intentie achter.

Wie dit allemaal zo beziet kan niet anders dan concluderen dan dat de kreet 'het bestuur dichter bij de mensen brengen' ofwel een loze kreet is, ofwel een rookgordijn voor rechts beleid.

Dichtbij.nl schreef 'Het akkoord zou nog niet definitief zijn omdat de bestuurscommissie van mening is dat de rol van bewoners en ondernemers uit het stadsdeel belangrijk is de invulling van het akkoord. Daarom is dichtbij.nl benieuwd wat er volgens jou nog in het bestuursakkoord moet komen te staan'. Dit is vreemd als we de burgerlijke logica volgen. Hiervoor zijn immers net toch verkiezingen geweest? Je kiest op een bepaalde partij met het idee dat hun beleid uitgevoerd gaat worden. Of werken die verkiezingen dan niet? Het achteraf online ophalen van punten voor het bestuursakkoord lijkt ook niet echt te werken. In de 46 dagen sinds de publicatie van dit artikel hebben in totaal 0 mensen gereageerd. Wellicht omdat de mensen heus niet zo dom zijn om te geloven dat het stadsdeel daadwerkelijk is geïnteresseerd in wat ze vinden.

Elders op Oost Online reageert iemand onder de naam Tiers Bakker op een publicatie over het bestuursakkoord op 8 april: 'niemand heeft zijn handtekening onder dit bestuursaccoord gezet. dit bestuursaccoord is niet meer of minder dan een startschot: uitgangspunt'. Tiers Bakker is de fractievoorzitter van de SP in de bestuurscommissie in Oost. Op de SP Oost website is hierover niets te vinden, ook in het Parool is hierover niets terug te vinden. Het is een wat zonderlinge post. Vreemd ook, aangezien haast iedere publicatie het wel degelijk heeft over een akkoord.

Het is maar te hopen dat deze 'Tiers Bakker' daadwerkelijk Tiers Bakker is en de SP zijn handtekening niet onder dit akkoord heeft gezet. 

Toevoeging 18 juni: Ondertussen is de Valreep, een van de meest bruisende plekken in de buurt, ontruimd. De bestuurscommissie gaat gewoon door waar eerder de stadsdeelsraad mee bezig was. De SP heeft nog steeds niet officieel ontkend akkoord te zijn gegaan met dit bestuursakkoord.